noclegi na wczasy

Ratusz Staromiejski w Gdańsku

27 października 2011r.

Ratusz Staromiejski powstał w 1. 1587—89 (prace we wnętrzu do 1595 r.) i jest dziełem Antoniego van Obberghena. W trakcie pruskiej konserwacji dawne lico ceglane zastąpiono nieprzyjemną w kolorycie i fakturze cegłą klinkierową i tynkiem. Powojenny remont w 1963 r. odkrył spod tynków część dawnej elewacji północnej i zachodniej. Bryła budynku, zwarty prostokąt z narożnymi wieżyczkami, nawiązuje do tradycji niderlandzkiego budownictwa komunalnego. Górną kondygnację wydziela delikatny gzyms; również i inne detale kamienne stosowane są powściągliwie. Między ceglanymi wieżyczkami naroży arkadowa attyka zakrywa część dachu. Smukła wieżyczka koronuje bryłę ratusza. Manierystyczny portal główny o interesujących ornamentach okuciowych, wykonanych negatywowo na dolnych kwadrach i maszkaronach w górnej części, jest ozdobiony we fryzie herbem Polski. W ten sposób zaakcentowano municypalną funkcję budynku. We fryzie międzykondygnacj owym herby Prus Królewskich i Gdańska. W sieni brązowa plakietka z popiersiem Jana Heweliusza (1611—87), najsłynniejszego po Koperniku astronoma polskiego, gdańszczanina mieszkającego na Starym Mieście. Na tej samej ulicy Korzennej, w trzech domach znajdujących się niegdyś po wschodniej stronie ulicy mieszkał uczony, a na dachach swej posesji ulokował znane ze sztychów wielkie obserwatorium astronomiczne. Urodzony w bogatej rodzinie piwowarów mógł Heweliusz na swe badania przeznaczać znaczne środki. Sam szlifował soczewki dla wielkich teleskopów własnej produkcji. Ulepszył mikroskop, wprowadzając śrubą pokrętną, nadal używaną. Założył własną drukarnię wyłącznie dla publikacji swych dzieł. Jan III Sobieski, który zwiedzał pracownię Heweliusza, chcąc powiększyć jego dochody, zwolnił browar od podatków, a ponadto w 1678 r. wyznaczył uczonemu roczną pensję w wysokości tysiąca guldenów. Astronom dokonał obliczeń i pomiarów 1564 gwiazd w 79 gwiazdozbiorach. Jeden z wykreślonych przez siebie gwiazdozbiorów nazwał Scutum Sobiescianum — Tarcza Sobieskiego. Miastu swemu dedykował pracę Selenographla, będącą opisem księżyca. Jeden z wybitych po śmierci uczonego medali określa go "...ulubieniec królów i książąt, sam książę astronomów", w Ratuszu Staromiejskim często zasiadał, będąc ławnikiem a następnie rajcą Starego Miasta. W prawym rogu sieni znajduje się wyjątkowo piękny, najwcześniejszy w Polsce portal o formach czysto renesansowych wykonany w 1517 r., zapewne dzieło warsztatu wawelskiego. We fryzie nadproża orzeł z zatartą literą "S" — Zygmunta Starego. Portal jest, jak się przypuszcza, fundacją burmistrza gdańskiego, Eberharda Ferbera szczególnie związanego z dworem wawelskim. W 3 ćwierci XVI w. dokonano przebudowy portalu, dostawiając kolumny na cokołach. Wyposażenie sieni na piętrze składa się z elementów przeniesionych tu z różnych budynków gdańskich. Alegoryczne obrazy stropu, Pochodzące z kamienicy przy ul. Długiej 39, są dziełem Adolfa Boya; Powstały w 1 poł. XVII w. Kamienną ścianę arkadową przeniesiono w 1912 r. z sieni domu nr 45 przy ul. Długiej. Jest to wybitne dzieło rzeźby manierystycznej, powstałe ok. 1560 r. W eleganckich pozach leżą postaci bogów rzymskich — Merkurego, Ceres i Neptuna. Strop i ściana arkadowa dają wyobrażenie o bogactwie wystroju sieni paradnych wnętrz gdańskiego patrycjatu. Nie ulega wątpliwości, że podobny charakter miała większość przyziemi kamienic Drogi Królewskiej. Pozostałe ściany są wyłożone w dolnej części ceramicznymi płyt- i kami XVII-wiecznymi importowanymi z Delft (Holandia), które nader I często były elementem dekoracyjnym wnętrz gdańskich. W prawym rogu barokowe schody kręcone (2 poł. XVII w.) — rów- i nież nieodłączny składnik sieni gdańskich. Duża sala zajmująca trakt i przy ulicy posiada wyposażenie pseudorenesansowe (boazerie i komin- 1 ki). Znajdujący się w trakcie południowym tzw. pokój burmistrza zdobi manierystyczny kominek, plafon z 1642 r. i barokowe meble. Ratusz j Staromiejski użytkuje szereg instytucji: Wojewódzki Dom Kultury, j Zrzeszenie Kaszubskie, filia Biblioteki Miejskiej. W piwnicy znajduje się pełna uroku kawiarnia "Staromiejska". Przy ul. Wielkie Młyny — WIELKI MŁYN* zbudowany w XIV w., zniszczeniu uległ w 1945 r. Dolna jego kondygnacja mieściła urządzenia młyńskie poruszane przez osiemnaście nasiębiernych kół napędzanych wodami pracowitego 1 kanału Raduni. W dachu znajdowało się 6 kondygnacji magazynowych. Odbudowany w 1961 r. Wielki Młyn służył jako 1 magazyn. Ok. 100 m w dół kanału znajduje się tzw. Mały Młyn, również powstały w XIV w., poważnie zniszczony w trakcie działań wojennych. Z dawnego układu zachowała się tylko zachodnia ściana szczytowa i część ścian wzdłużnych, poważnie przebudowanych w minionych wiekach. Po odbudowie znajduje się I tu siedziba Zarządu Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego. 1 Z Małym Młynem sąsiaduje współczesna bryła Domu Technika NOT, którego budowę ukończono w 1974 r., i w tym samym roku został on wyróżniony nagrodą Ministra Budownictwa i Materiałów Budowlanych ze szczególnym podkreśleniem 1 walorów architektury wnętrz. Zespół projektantów: Szczepan 1 Baum, Danuta Olędzka, Łucja Bała, Jacek Zembrzuski, Jerzy I Woj sławski, Wiesław Kobyliński, Ewa Szyszko i Jerzy Szyszko 1 wykonał nagrodzony projekt w Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Ogólnego "Miastoprojekt" w Gdańsku. Nie opodal znajduje się ukończony w 1977 r. hotel "Hevelius",a powstaje wielki dom towarowy. W ten sposób ukształtowało się centrum usługowe Gdańska. Z ul. Wielkie Młyny skręcamy w prawo w ul. Po d-młyńską. Kościół Sw. Katarzyny**, dawny parafialny Starego Miasta, najstarszy, największy i najpiękniejszy z kościołów tej dzielnicy. W 1263 r. dokument ks. Świętopełka wymienia kapłana kościoła Św. Katarzyny. O samym kościele pierwszą wzmiankę mamy z 1271 r., kiedy to został określony jako "pierwszy kościół Gdańska". Nie ulega wątpliwości, że początki parafii są znacznie wcześniejsze. Osiemnastowieczny manuskrypt Meissnera, oparty na źródłach archiwalnych w znacznej mierze dziś nie istniejących, mówi o fundacji kościoła przez ks. Su-bisława w 1. 1184—85. Byłaby to jednak budowla drewniana. W 1326 r. zaczęto budowę murowanego prezbiterium, do którego w 1330 r. dobudowano zakrystię. Trzynawowy korpus halowy powstał zapewne ok. poł. XIV w., a wkrótce potem — dolna część wieży. W 1400 r. powiększono prezbiterium o nawy boczne. W 1486 r. zakończono podwyższanie wieży, którą przykryto podobnym daszkiem siodłowym, jaki wieńczy wieżę kościoła NPMarii. Z tego okresu i z czasów późniejszych pochodzą kaplice dobudowane do nawy południowej. Wielki, obficie rozczłonkowany hełm barokowy, który miał konkurować z hełmem Ratusza Głównego Miasta, zbudowano w 1634 r. Nie miał ten hełm szczęścia w XX w. Odbudowany w 1908 r., po pożarze w 1905 r., spłonął ponownie w 1945 r. Runęły wtedy częściowo sklepienia kościoła; resztę dokonały wiatry i deszcze. Po przykryciu dachami naw (proj. odbudowy Kazimierz Macur, Wacław Witkiewicz) i ich udostępnieniu w 1976 r. zrekonstruowano hełm wieży. Bryła kościoła Sw. Katarzyny jest bardzo oryginalna i urozmaicona. Trzy nawy prezbiterium przykrywają oddzielne dachy; każda nawa posiada szczyt o odrębnym rysunku (południowy zrekonstruowany po wojnie); dowodzą one pomysłowości i inwencji XV-wiecznych budowniczych. Pod środkowym szczytem wschodnim znajduje się gzyms dawnego, jednonawowego prezbiterium. Widoczne są tu również ukośne szkarpy pierwszej budowli gotyckiej. Korpus nawowy jest nakryty wielkim dachem, odmiennie niż w innych gotyckich kościołach Gdańska. Pierwotnie dach zdobiła wąska i wysoka sygnaturka. Warto zwrócić uwagę na bogaty rysunek nisz o urozmaiconych profilach, ożywiających trzon wieży. W nawie środkowej późnogotycki ołtarz cechu rzeźników, wykonany ok. 1515 r. przez warsztat gdański. Warto spojrzeć na odwrocie rzeźbionych skrzydeł, gdzie malowane postacie świętych są już bardziej niezależne od nierealnych form gotyckich, które występują w złoconych rzeźbach. Drzwi i inne fragmenty wczesnobarokowej ambony z 1. 1637— 38 reprezentują wysoki poziom gdańskiej snycerki tego czasu — dobre w proporcjach i ruchu figury, finezyjne ornamenty małżowinowe. Chrzcielnica barokowa z 1691 r. W nawie południowej obraz "Ukrzyżowanie", namalował go Antoni Moeller w 1610 r., ukazując w tle panoramę Gdańska za kurtyną zielonych wałów ziemnych. Interesujący, wąski obraz "Ostatnia wieczerza" pochodzi z tej samej pracowni. Póżnogotycka grupa "Ukrzyżowania" z ok. 1510 r. znajdowała się pierwotnie w łuku tęczowym. W kaplicy południowej, na łuku arkady wiodącej do nawy pd., odkryto po wojnie fragment gotyckiego malowidła z XV w. ze sceną męczeństwa św. Stanisława — polski motyw ikonograficzny (ówcześni mieszkańcy Starego Miasta to w przeważającej większości ludność polska). W kaplicy znajduje się także balustrada babtysterium wykonana w 1585 r. przez Mateusza Gletgera, wybitne dzieło gdańskiego stolarstwa, intarsjowane i dekorowane bardzo interesującymi motywami snycerskimi w stylu manieryzmu północnego. Przy ul. Katarzynki, naprzeciw kościoła, znajduje się tzw. Dom Kaznodziejów, zespół trzech identycznych kamieniczek maniery stycznych, które zbudowano w 1. 1596—1602. Jako twórcę wskazuje się Antoniego van Obberghena. Narożny budynek przy ul. Katarzynki i Podmłyńskiej, skromny, konstrukcji szkieletowej, powstały zapewne w XVII w., przedstawia najprostszą i najbardziej skromną formę domu zamieszkiwanego przez biedną ludność. Sąsiedni budynek przy ul. Podmłyńskiej nr 10 — wczesnobarokowy z ok. poł. XVII w. z autentycznym portalem. Przy ul. Brygidki KOSCIOŁ SW. BRYGIDY*. Początki założenia łączą się z wcześniej istniejącą, na zachodnich krańcach Osieku, kaplicą Marii Magdaleny, przy której zgromadziły się siostry pokutnicze. W 1374 r. przewożono przez Gdańsk ciało św. Brygidy (kanonizowanej w 1391 r.) i wystawiono je w kaplicy. Wzrastająca popularność świętej, która stworzyła nową regułę zakonną, spowodowała powstanie w Gdańsku zgromadzenia brygidek i fundację kościoła. Kościół zbudowano zapewne w XV w., w formie dwunawowej hali. Zabudowania klaszorne od strony północnej tworzyły nieregularny czworobok. W 1514 r. zaczęto dobudowę trzeciej, południowej nawy, w której przypory wprowadzono do środka. Przypuszczalnie w tym okresie dobudowano, zgodnie z regułą zakonu, zachodnie prezbiterium. Wieżę zbudowano w 1616 r. Niemal całe wyposażenie kościoła zostało zniszczone w trakcie działań wojennych. W 1975 r. zakończono odbudowę bryły kościoła, przywracając jej pierwotny kształt. Nad kanałem, przy ul. Brygidki i naprzeciw przy ul. Wodopój nr 7 zachowały się dwa skromne, dwukondygnacjowe domki — reszta dawnej zabudowy Starego Miasta, pochodzące z XVIII w., później przebudowane. Ośmiokondygnacjowe budynki nad kanałem Raduni powstały w 1958 r. jako pierwsze w Gdańsku realizacje z betonu jednofrakcyjnego, inicjując zabudowę starych dzielnic nową architekturą (proj. Jarosław Nowosadzki i Andrzej Karwowski). Ul. Refektarską i Staje nną dochodzimy do ul. Osiek. Ul. Osiek tworzy rodzaj wydłużonego, nieregularnego placu. Układ najbliższych ulic zwraca również uwagę swoją nie-regularnością. Pakty te pozwalają przypuszczać, że właśnie w tej okolicy zachowała się ciągłość osadnictwa. Późniejsze regulacje miejskie nie mogły zmienić najbardziej trwałego elementu, jakim jest stała zabudowa. To mieszkańcom tej dzielnicy wielki mistrz krzyżacki potwierdził w 1312 r. dawne prawa i obowiązki wobec zamku określone jeszcze przez książąt pomorskich. Nie jest to jednak miejsce, w którym rozwinął się najwcześniejszy ośrodek miejski Gdańska (zob. niżej — gród gdański). Ul. Sieroca, wiodąca do pl. Obrońców Poczty Polskiej, posiada tylko dwa akcenty godne uwagi. Domy nr 2 i 3 zbudowane w XVIII w., dwukondygnacjowe z wykorzystanym na cele mieszkalne poddaszem. Stanowią one rzadki relikt dawnej zabudowy tej dzielnicy. Przy pl. Obrońców Poczty Polskiej nr 6 zespół budynków dawnego przytułku dla sierot i starców. Najciekawszy jest budynek główny*, położony wzdłuż placu. Zbudowany w 1. 1698—99 zwraca uwagę arkadowymi rytmami płycin ożywiających elewacje, w które wmurowano tablicę fundacyjną i tablice upamiętniające kolejne remonty.

wczasy, Kościół Sw. Katarzyny, Ratusz Staromiejski, Gdańsk, kościoły